Ο Μεντρεσές της Καστοριάς

Ο Μεντρεσές βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της βυζαντινής πόλης και αποτελούσε το οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο της Καστοριάς. Ιδρύθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από τον Αχμέτ Πασά, τον επονομαζόμενο Κεσριγιελί (Kesriyeli), λόγω της καταγωγής του από την Καστοριά, ο οποίος δώρησε σε αυτό σημαντική βιβλιοθήκη. Το ιεροδιδασκαλείο ήκμασε στις αρχές του 19ου αιώνα, σταδιακά, όμως, εγκαταλείφθηκε και με μικρές μετασκευές στις αρχές του 20ου αιώνα το κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως μονοπώλιο άλατος. Επιπλέον, επί Ιταλικής κατοχής (1941-1943) λειτουργούσε και ως παράρτημα των φυλακών.
Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο του μεντρεσέ με εσωτερική, ανοιχτή, περίστυλη αυλή με κάτοψη σε σχήμα Π. Η τοιχοποιία του αποτελείται από ημιλαξευτούς λίθους, που προέρχονται από το βυζαντινό τείχος. Ο αύλειος χώρος του περιβάλλεται στα ανατολικά, βόρεια και νότια από θολωτή στοά, πίσω από την οποία διατάσσονται τα δωμάτια. Η στοά στηρίζεται σε δεκαεπτά κίονες που φέρουν κιονόκρανα με διαφορετική διακόσμηση το καθένα, όπου κυριαρχούν τα ανάγλυφα φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα. Το κτήριο απαρτίζεται από δεκατέσσερα δωμάτια που περιλαμβάνουν αίθουσες διδασκαλίας, βιβλιοθήκη, κελιά των σπουδαστών, αίθουσα προσευχής και λουτρό. Οι αίθουσες καλύπτονται με θόλους, διαθέτουν τζάκι για τη θέρμανσή τους και οι σημαντικότερες κοσμούνται με «muqarnas» και τοιχογραφίες από μεταγενέστερη επισκευή στα 1897 (1315Ε) με ρόδακες και γεωμετρικά σχέδια. Στο μνημείο έχουν πραγματοποιηθεί κατά διαστήματα στερεωτικές επεμβάσεις, ενώ στο άμεσο μέλλον θα ξεκινήσουν εργασίες αποκατάστασης από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Καστοριάς.