Βυζαντινός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος

Ο ερειπωμένος βυζαντινός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, βρίσκεται κοντά στο χωριό Μεταμόρφωση Καστοριάς, στη βόρεια παραλίμνια ζώνη της Καστοριάς και σε απόσπαση 10 χιλιομέτρων περίπου από την πόλη. Πρόκειται για τρίκογχο, μονόχωρο δρομικό ναό με τρούλο, που βρίσκεται στην κορυφή ενός μικρού λόφου. Μεταγενέστερα γύρω από τον ναό εντοπίστηκαν ίχνη θεμελίων από κελιά και άλλες κατασκευές, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη θέση αυτή λειτουργούσε μοναστήρι χωρίς όμως να έχει ταυτοποιηθεί επιστημονικά μέχρι σήμερα. Προσπάθεια αναπαράστασης του μνημείου επιχειρήθηκε από τον καθηγητή Ν. Μουτσόπουλο.
Τα υλικά και ο τρόπος κατασκευής τού μνημείου, η παντελής έλλειψη κεραμοπλαστικού διακόσμου και η αμιγώς λιθοδομημένη τοιχοποιΐα του, τοποθετούν χρονολογικά, το ναΐδριο στο Β΄μισό του 8ου ή στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα. Το μνημείο αυτό είναι από τα παλαιότερα Βυζαντινά της Καστοριάς και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τα αρχαϊκά στοιχεία πού εμφανίζει. Μαζί με την Παναγία την Κουμπελίδικη, είναι οι μοναδικοί Σταυροειδείς ναοί της περιοχής, που ακολουθούν τον αρχαιότατο τύπο του τρίκογχου. Στον τύπο αυτό, ο εγγεγραμμένος σταυρός σχηματίζεται με κόγχες, που ανοίγονται στους 3 τοίχους του ναού. Η εκκλησία έχει ανακηρυχθεί από το 1961 ιστορικό διατηρητέο μνημείο.