Αρχοντικό Τσιατσιαπά

Βρίσκεται στην περιοχή Απόζαρι της Καστοριάς. Κατασκευάστηκε το 1754, όπως αναγράφεται σε ανάγλυφη επιγραφή σε γωνιόλιθο της νοτιοδυτικής γωνίας του. Πρώτος ιδιοκτήτης ήταν ο άρχοντας Μόραλης, ενώ μετέπειτα περιήλθε στην ιδιοκτησία του άρχοντα  Π.Τσιατσιαπά και ευεργέτη. Σύμφωνα με την παράδοση, στο μεγάλο κήπο του αρχοντικού πραγματοποιούνταν διασκεδάσεις και χοροί που κρατούσαν βδομάδες ολόκληρες υπό τη συνοδεία μουσικών οργάνων.

Πρόκειται για το μοναδικό σωζόμενο τριώροφο αρχοντικό με ορθογωνική κάτοψη και τονισμένο τον οριζόντιο άξονά του. Σύμφωνα με την τυπολογική κατάταξη του Ν.Μουτσόπουλου κατατάσσεται στον πρωιμότερο τύπο Α’, με αντιπροσωπευτικά παραδείγματα στην Καστοριά τα αρχοντικά Εμμανουήλ, Σαπουντζή και Αϊβάζη. Η διάταξη και η χρήση των χώρων της οικίας ακολουθεί το πρότυπα των αρχοντόσπιτων της Μακεδονίας του 18^ου αιώνα με εναλλαγή κλειστών και ανοιχτών χώρων ανάπαυσης και ύπνου, φαγητού, υποδοχής και διασκεδάσεων που εξυπηρετούσαν όλες τις ανάγκες των κατοίκων. Στο δεύτερο όροφο, διατηρείται πλούσιος διάκοσμος, τόσο στους τοίχους όσο και στις ξύλινες κατασκευές και στις θύρες, ο οποίος χρονολογείται στο 1798. Η ζωγραφική του εντάσσεται στην κοσμική ζωγραφική της περιόδου συνδυάζοντας στοιχεία από τη μακρά και πλούσια τοπική παράδοση, τη δυτικοευρωπαική τέχνη του «μπαρόκ» και του «ροκοκό» και την ανατολίτικη τέχνη. Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης το 2013, κατέστη επισκέψιμο μνημείο και φιλοξενεί ποικίλες επικοινωνιακές, εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δράσεις.