Βυζαντινά Τείχη

Τα τείχη της πόλεως της Καστοριάς, αποτελούν πια ένα απομεινάρι του οχυρωτικού της συστήματος. Σε αρκετά μέρη μέσα στην πόλη διατηρούνται αλλοιωμένα κάποια τμήματα (Πλησίον Δημαρχείου, Νομαρχίας, Ακρόπολης-Κουμπελίδικη, Παπαρέσκα). Παλαιότερα ωστόσο, μέχρι και τα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου διατηρούνταν σε καλύτερη κατάσταση. Η χρονολόγηση των τειχών δεν είναι εύκολη υπόθεση, αρκετοί όμως από τους μελετητές τοποθετούν την κατασκευή τους στην εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Η κεντρική πύλη, η ονομαζόμενη στην τουρκοκρατία “Εξώπορτα” ή “Μεγάλη Πόρτα”, βρισκόταν στην πλατεία Δαβάκη ενώ οι δύο άλλες πύλες των τειχών του λαιμού βρίσκονταν η μία μπροστά ακριβώς από το σημερινό Δημαρχείο και η άλλη στα νότια του σωζόμενου τουρκικού Μεντρεσέ.
Τα τείχη της Καστοριάς, όπως διατηρούνται σήμερα, ιδίως οι ημικυκλικοί πύργοι και ιδιαίτερα ο ένας (από τους δύο που πρέπει να υπήρχαν) και που ανήκε στον πυλώνα, τον μοναδικό της πόλεως, στην παλιά Ψαραγορά, αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα οχυρωτικής του 9ου-10ου αι.
Η κύρια πύλη βρισκόταν στη βόρεια όχθη της χερσονήσου, η κεντρική πύλη, η “Εξώπορτα” ή “Μεγάλη Πόρτα”, βρισκόταν στην πλατεία Δαβάκη ενώ το πλεονέκτημα που προέκυπτε από την υψομετρική διαφορά της θέσης αυτής διευκόλυνε τους αμυνόμενους να αντιμετωπίζουν τους επιδρομείς που πλησίαζαν στην πύλη. Από την κεντρική πύλη ξεκινούσαν δύο ανηφορικοί δρόμοι που έζωναν την πρώτη ράχη και κατά βάση ακολουθούσαν τις χαράξεις των σημερινών οδών Μητροπόλεως και Αγίου Αθανασίου. Οι δύο πύλες των τειχών του λαιμού βρίσκονταν η μία μπροστά ακριβώς από το σημερινό Δημαρχείο και η άλλη στα νότια του σωζόμενου τουρκικού μεντρεσέ.
Η πόλη της Καστοριάς οχυρώθηκε σταδιακά και η οχύρωσή της δέχτηκε αρκετές ανακαινίσεις. Στην εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, φαίνεται πως δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην οχύρωση του ισθμού της χερσονήσου, που ήταν άλλωστε και το πιο ευάλωτο σημείο, το οποίο προστατεύθηκε από ψηλούς πύργους. Είναι πιθανό ότι υπήρχε και μία τάφρος μπροστά από το τείχος, η οποία μετέτρεπε τη χερσόνησο σε νησί.