Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας

Το καθολικό της μονής είναι μονόχωρος ναός με ευρύχωρο νάρθηκα στα δυτικά και βρίσκεται στο γύρο της λίμνης. Ιδρύθηκε πιθανότατα τον 11^ο αιώνα και συνδέεται ιστορικά με την ανακατάληψη της Καστοριάς από τους βυζαντινούς μετά από σύντομη κυριαρχία των Νορμανδών. Το καθολικό διακοσμείται με τοιχογραφίες στα τέλη του 12^ου με αρχές του 13^ου αιώνα. Μετά από κατάρρευση τμήματος του ναού, το καθολικό επισκευάστηκε και τοιχογραφήθηκε μετά από το 1259 εκ νέου το Ιερό και ο νότιος εξωτερικός τοίχος. Αποτελεί το μοναδικό μνημείο στην Καστοριά στο οποίο απεικονίζονται αυτοκρατορικά πορτραίτα στις εξωτερικές τοιχογραφίες δίπλα σε μία από τις παλαιότερες απεικονίσεις της Ρίζας του Ιεσσαί. Σύμφωνα με τους μελετητές πρόκειται για την απεικόνιση του Αλεξίου Α’ Κομνηνού που συνδέεται με την ίδρυση της μονής και του Μιχαήλ Θ’ Παλαιολόγου, νικητή της μάχης της Πελαγονίας που σχετίζεται με την ανακαίνιση του μοναστηριού. Η μονή διέθετε πλούσια κτηματική περιουσία και στενή σχέση με τον οικισμό του Μαυροχωρίου  στην απέναντι όχθη της λίμνης.

Στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα, στη νότια πλευρά του καθολικού προστίθεται  παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο και διακοσμείται με τοιχογραφίες στα 1552, έργο του ζωγράφου Ευσταθίου Ιακώβου, πρωτονοταρίου Άρτας.