Ναός Αγίου Στεφάνου

Ο ναός του Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στη συνοικία Ελεούσης στη βορειοανατολική πλευρά της Καστοριάς. Πρόκειται για έναν από τους παλαιότερους σωζόμενους ναούς της πόλης, καθώς η οικοδόμησή του τοποθετείται χρονικά στον 10^ο αιώνα. Στο μνημείο διασώζεται  χαμηλό κτιστό τέμπλο και σύνθρονο στο Ιερό, στοιχεία που συνηγορούν στη χρήση του ναού ως επισκοπικού.

Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με νάρθηκα, γυναικωνίτη και παρεκκλήσιο  αφιερωμένο στην αγία Άννα. Ημικυλινδρικές καμάρες καλύπτουν τα πλάγια κλίτη και τον νάρθηκα. Η τοιχοποιία συνίσταται σε ημιλαξευμένους λίθους με πλίνθους κατά διαστήματα και πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο. Από τον αρχικό τοιχογραφικό διάκοσμο του ναού διασώζεται μία από τις παλιότερες απεικονίσεις της Δευτέρας Παρουσίας στον νάρθηκα. Το δεύτερο στρώμα ζωγραφικής χρονολογείται στο τέλος του 12^ου με αρχές του 13^ου αιώνα και περιλαμβάνει ευαγγελικές σκηνές, ολόσωμες μορφές προφητών και αγίων. Ιδιαιτερότητα παρουσιάζουν οι τρεις απεικονίσεις του Χριστού στην καμάρα του κεντρικού κλίτους του μνημείου ως Χριστού Εμμανουήλ, Παντοκράτορα και Παλαιού των Ημερών μέσα σε μετάλλια. Στην κάτω ζώνη των τοιχογραφιών παρουσιάζονται μεμονωμένες, ανεξάρτητες παραστάσεις, όπως και απεικονίσεις αφιερωτών, του Θεόδωρου Λημνιώτη και του «ελάχιστου ικέτη Γεωργίου», που χρονολογούνται στον 14^ο αιώνα.